Кыяматка жакын белгилерди Ислам Пайгамбары Мухаммад ﷺ бир канча жолу хадистеринде айтып келген.
Мындан тышкары ар бир элде көрөгөчтөр чыгып, тээ байыркы заманда эле акыреттин белгилерин алдын ала айтышкан. Алардын бири улутубуздун көрөгөч адам Туяк акын болгон. Ал 1900-жылдары жашаган жана өз ырларында азыркы заманыбыздын көйгөйлөрүн, интернет жана башка жаңы чыга турган нерселерди жазган:
Акыр заман болоордо
Темирди жиптей өрөсүң.
Отуруп алып очойуп
Ааламды үйдө көрөсүң.
Кан төгүлөт жөндөн жөн
Күндө айылда чуу болуп.
Ичкичтер өтө көбөйүп
Арак агат суу болуп.
Акыр заман болоордо
Эркектен кубат, күч калат.
Очойуп үйдө олтурат
Катындар чыгып иш кылат.
Оруска кетет ой берип
Табам деп үйдүн татымын.
Арам тамак жеп-ичип
Ажырайт эстен акылың…
Ал эми пайгамбарыбыз (с.а.в) да кыяматтын белгилери жөнүндө кээ бир маалыматтарды калтырды, мунун жардамы менен адамзат белгиленген күнгө канчалык жакындады деп божомолдоого болот. Алардын арасында, кыязы, азыркы заманыбызда активдүү түрдө көрүнүп турган белгиси бар: “Кул кожоюн (падыша) төрөйт, ал эми жылаңайлак жана ээлиги жок төө койчулар имараттардын курулушунда атаандашат” (Муслим).
Хадисте баары тескери бурулуп, нормадан ашып кеткен учурлар жөнүндө айтылат. Дүйнө араб өлкөлөрүндө асман тиреген имараттары катар-катар курулуп жатканынан кабардар. Бирок алардын азыркы тургундары бир кезде көчмөн жашоо образын карманышкан бедуиндердин тукумдары. Эми алардын көбү чындап бийик имараттардын курулушунда жарышып жатышат.
Хадистин дагы бир бөлүгүндө “кулдун кожоюн төрөгөнү” айтылат. Көпчүлүк илимпоздор бул аллегория аялдын моралдык абалын сүрөттөйт деген пикирге келишкен. Тагыраак айтканда, балага падышалардыкындай күч берилгендиктен, баласын тарбиялоо укугунан ажыраган энеси анын буйругун аткарат. Бул – ата-энени бала башкарган заман десек болот.
Хадистин сүрөттөлүшүнө эң ылайыктуусу – ювеналдык юстиция системасы, анда ата -энелик укуктар натыйжалуу түрдө жок кылынат жана балдардын укуктары гана калат. “Балдардын укуктарын коргогон” имиш Батыштын бул модели көптөгөн өлкөлөрдө ишке ашууга аракет кылып жатат. Бирок бул балдарды тарбиядан жана ата -эненин курсагынан ажыратып, чоң башаламандыкты киргизүүгө аракет кылып жаткан Иблистин (Шайтан) стратегиясы экени айдан ачык. Ал балага көз карандысыздык сезимин (өспүрүм куракта бул өтө курч сезим), күчтү, өз алдынча чечим кабыл алуу жөндөмүн жана мыйзамдар аркылуу укуктарын бузуудан жана … ата -энелик башкаруудан коргойт. Мунун баары “баланын даражасын жогорулатуу”, “балага сыйынуу” деп аталган ураандардан башталды. Белгилей кетчү нерсе, “күң кожоюн төрөйт” деген хадисте балдардын мындай кудайлаштырылышы энелердин баласына болгон мамилесин чагылдырат.
Аялдар, бардык көңүлүн жана сүйүүсүн баласына жакшылап берүү үчүн, бир нече баланы төрөөдөн баш тартышып, бир же эки бала менен калууну тандашкан. Албетте, алар жашоо кымбат болуп, заманбап реалдуулук башкача көз карашты талап кылганы менен актанышат. Бирок бул көрүнүш, коомго баланын тегерегинде курулган “туура” үй-бүлөнүн рецептин таңуулаган ураандын таасири.
Ал ураандар ата -энелерге балдарды кантип кийинтүүнү, эмне тамактандырууну, кайда алып барып көңүлүн ачтырууну жана балдарын кантип өнүктүрүүнү буйруйт.
Албетте, мунун баары пайда (бизнес) үчүн. Эгер сиз ойлонуп көрсөңүз, анда баары айкын болот.
Эгер сиз ал жарнактарга азгырылбай эле өз үйүңүздө эле бала тарбияласаңыз жаман болбойт. Үй-бүлө өз муктаждыктарын оңой эле өз алдынча канааттандыра алат. Табигый кам көрүү, көңүл буруу, эң кеңири таралган адамдык баалуулуктарды сиңирүү.
Буга чейин аялдар көп төрөшкөн, эс дарты балдарга багытталган үй-бүлөлөр жок болчу, бирок балдар ыраазы болуп, эмгекчил болуп чоңоюшту жана өз алдынча жашоону эрте башташкан.
Чоңдор табигый жашоосун жашап, бала чоңойгондо аны да бул жашоого тарткан. Балдарды жакшы көрүшчү, бирок балдар аң -сезимдеринде өздөрү “падыша”, үй-бүлө борбору эмес, үй -бүлөнүн бир бөлүгү экенин түшүнүшкөн.
Сыйлоо керек болгон аксакалдар бар, кам көрүү керек болгон кичүүлөр бар, бириктириле турган иш бар деген тартип болгон. Бул гармониялуу, толук кандуу инсанды тарбиялоонун бирден бир жолу!
Бирок учурда, ата -энелердин балдарына болгон “культтук” мамилеси менен, натыйжа көбүнчө тескерисинче болот; балдар жалаң гана жеп-ичип, алганды гана билишет, бирок ата-энеге эч нерсе бере алышпайт. Анан кээ бир балдар: “Мени төрө деп суранган жокмун, алар өздөрү каалашты!” – деп айтууга батынышат.
Балдарга сыйынуу менен пайда болгон дагы бир көйгөй – аялдардын күйөөлөрүнө болгон мамилеси. Аял күйөөсүн сыйлоонун жана анын алдындагы милдеттерин аткаруунун ордуна, жалаң баласына кызмат кыла баштады жана атасын да ошого мажбурлады. Күйөөлөр экинчи, ал тургай акыркы планга кетишти.
Алланын Элчиси ﷺ айтты: “Эгер мен Аллахтан башкага жүгүнүүнү буюрган болсом, анда аялга күйөөсүнө жүгүнүүнү буйруйт элем. Аял күйөөсүнүн алдындагы милдеттерин аткармайынча Раббинин алдындагы милдеттерин аткарбайт! ” (Ахмад);
Хадиске ылайык, ар бир аял өз күйөөсүн сыйлап, ага баш ийсе, эркек дагы өз милдетин аткарып, үй-бүлөсүн бекем кармаса, ар нерсе өз ордунда болот.
Кыямат жакындады жана анын белгилери биринин артынан бири пайда болуп жатат. Жогорудагы Туяк акын өз ырында айткандай, аялдар оокат таап, аялдар башкарган, балдар башкарган заманда жашап жатабыз.
Акыр заман болоордо
Угуп койбой атасын.
Уулу кетет Урумга.
Кызмат кылбай энеге
Кызы кетет Кырымга.
Аялы укпай сөзүнү
Бетине кара так болот.
Ыймандан чыгып каары-жаш
Ыдырап кеткен чак болот.
Базарга кетет аялың
Кайсы жерден издейсиң.
Кайда бардың катын деп
Калп эле аны тилдейсиң.
Катынды үйдө сакташтын
Жол-жобосун билбейсиң.
Айтып турса аалымдар
Айтылган сөзгө кирбейсиң.
Балдар – Кудурети Күчтүү Аллахтын аманаты. Ата -энелер аларга эң сонун ахлактык сапаттарды сиңирип, күнөөлөрдөн сак болууга үйрөтүшү керек.
Пайгамбарыбыз: “Ата -эненин баласына бере ала турган эң жакшы нерсе – бул жакшы тарбия”,-деген. (Тирмизи).
Даярдаган Каныкей Жаманкулова.
